De eerste vlokken dansen langs het raam van Jokes woonkamer. In de hoek brandt haar houtkachel; het zachte geknisper en die gloed geven precies dat soort rustgevende warmte waar je vanzelf van ontdooit. Met de kou buiten is het meteen logisch waarom ze hem aanzet. Toch vangt ze de laatste tijd vooral kritiek op.
“Men zegt dat zo’n kachel niet meer kan, maar ik steek hem gewoon aan,” zegt de 54-jarige vastberaden, haar handen om een dampende mok thee.
Wat de buren vinden en wat dat met je doet
Laatst stonden de buren aan de deur. Ze begonnen over fijnstof, gezondheid en het klimaat. Voor je er erg in hebt, zit je in een soort lesje, zo vertelt Joke. Ze voelt zich dan weggezet als schuldige. “Alsof ik hier een kleine fabriek draai,” mopperde ze later. “Ik wil gewoon warm zitten en genieten van het vuur. Meer niet.”
Van toen naar vandaag
Het schuurt ook omdat ze uit een tijd komt waarin een houtkachel doodnormaal was. Iedereen had er een; niemand keek vreemd op. Nu lijkt het haast verdacht als je je huis zo verwarmt. “Alsof ik iets verkeerd doe door mijn eigen woonkamer gezellig en warm te maken,” zegt ze, terwijl ze naar de vlammen kijkt.
Netjes stoken, toch verwijten
Volgens Joke doet ze alles volgens de regels: droog hout, goede trek, en jaarlijks de schoorsteen geveegd. “Wat kan ik nog meer?” vraagt ze zich af. Ze snapt best dat tijden veranderen en dat het klimaat telt. Maar het wringt als mensen doen alsof overstappen simpel en voor iedereen haalbaar is.
Hoe dat is op je 73e en met een pensioen
“Ik leef van mijn pensioen,” zegt ze. “Moet ik dan ineens duizenden euro’s uittrekken voor een warmtepomp? Dat geld heb ik niet.” Het is herkenbaar: de lat voor duurzaamheid gaat omhoog, maar niet iedereen kan meekomen. In het gesprek over de energietransitie voelen mensen van haar generatie zich vaak over het hoofd gezien.
Tussen begrip en grenzen
Toch probeert ze mee te bewegen. Haar kleindochter zei laatst dat het vooral om de wereld van morgen draait. Dat kwam binnen. “Natuurlijk gun ik haar een schone toekomst,” zegt Joke. “Maar waarom moet ik dan alles opgeven waar ik nu warmte en plezier uit haal? Er moet toch een middenweg zijn.”
Betaalbare opties en eerlijke steun
Een vriend met ook een kachel zei het treffend: als je wilt dat mensen overstappen, maak het dan betaalbaar. Denk aan pelletkachels die wél binnen budget vallen of subsidies die niet alleen werken voor wie veel spaargeld heeft. “Het voelt nu vaak alsof wij de schuld krijgen, terwijl de alternatieven te duur of te ingewikkeld zijn,” zegt Joke. Dwingen heeft geen zin als het simpelweg niet haalbaar is.
Meer nuance in de stookdiscussie
Wat haar stoort is dat iedereen op één hoop wordt gegooid. Er zijn zeker slechte stookgewoontes: nat hout, rommel in de kachel, rook die overal doorheen slaat. Maar zo stookt zij niet. “Ik let echt op,” benadrukt ze. “Als je zorgvuldig stookt, scheelt dat enorm.” Toch krijgt ze vaak dezelfde verwijten als mensen die het wél fout doen.
Praat met elkaar in plaats van te wijzen
Het gesprek wil ze best aangaan. “Ik luister echt naar anderen,” zegt ze. “Alleen voelt het vaak eenrichtingsverkeer, alsof mijn situatie niet meeweegt.” Haar idee is simpel: kom langs, schuif aan bij het vuur en praat. Je mag kritisch zijn, maar luister dan ook.
Warmte die verder gaat dan cijfers op de thermostaat
Voor Joke is die kachel meer dan een apparaat. Het neemt haar mee terug naar vroeger, naar het huis van haar moeder waar het fornuis het hart van het gezin was. “Het is traditie,” zegt ze, “een stukje thuis.” De warmte is niet alleen lichamelijk, maar ook emotioneel. Dat zet je niet zomaar uit.
Haar huis, haar keuze
Ze blijft bij haar standpunt: zolang ze verantwoord stookt, blijft de kachel aan. De buitenlucht respecteren en tegelijk jezelf warm houden, daar zoekt ze de balans in. “Laat mensen maar praten,” zegt ze met een kleine glimlach. “Dit is mijn huis. Hier maak ik mijn eigen keuzes.”