Buren van windparken trekken aan de bel over gezondheid
Woon je naast een windpark, dan weet je waarschijnlijk precies wat wordt bedoeld: dat constante gezoem en de lage brom kunnen je na verloop van tijd dol maken. Huisartsen krijgen stapels meldingen over slecht slapen, hoofdpijn en zelfs sombere, suïcidale gedachten. Tegelijkertijd concludeert een recent rapport van onderzoeksinstituut Nivel dat wonen bij turbines geen extra gezondheidsklachten oplevert. Artsen reageren daar schamper op: wat zij dagelijks in de spreekkamer zien, vertelt volgens hen een heel ander verhaal, en ze voelen zich machteloos.
Meeden in het echt: wegvluchten voor het lawaai
In Meeden in Groningen, pal bij Windpark N33, vertelt een huisarts dat een stel thuis een geluidsdichte kast liet bouwen om nu en dan te ontsnappen aan het monotone gebrom. Veel patiënten proberen ’s nachts het dorp uit te gaan: een hutje in Drenthe, bij familie logeren of op een bootje in Friesland slapen. Alles om even stilte te vinden.
Sinds N33 draait: honderden meldingen
Sinds de 35 windturbines in 2020 zijn aangezet, verzamelde stichting Tegenwind N33 bijna achthonderd klachten. De huisarts in Meeden schat dat meer dan een derde van het dorp hinder ervaart. Opgestapeld slaaptekort mondt uit in stress, woede, vermoeidheid en een kort lontje met continue alertheid. Ouders vertellen dat kinderen op school minder meekomen en thuis lastig gedrag laten zien. Volgens de arts leidt dat tot ruzies, depressies en zelfs suïcidale neigingen. Ondanks herhaalde noodkreten richting de politiek blijft verandering uit, zegt hij, en als arts sta je dan met lege handen.
Den Bosch: wonen met slagschaduw en migraine
De klachten komen niet alleen uit het noorden. In de Bossche wijk Engelen draaien sinds 2020 vier grote molens. Huisarts Sylvia Manen ziet patiënten met duizeligheid, migraine en een aanhoudend gevoel van onrust en angst. Eén patiënt verplaatste het dagelijkse leven van de woonkamer naar de keuken om minder last te hebben van het geluid en de hinderlijke slagschaduw. Dat zijn ingrepen die je normaal nooit zou overwegen in je eigen huis.
Nivel-rapport: geen extra klachten bij turbines?
Het Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg analyseerde huisartsgegevens van 2012 tot en met 2021. De uitkomst: wie dicht bij windturbines woont, gaat niet vaker met acute of chronische problemen naar de huisarts dan wie verder weg woont. Dat klinkt geruststellend, maar volgens artsen strookt het niet met wat zij in de praktijk zien. De reacties uit het veld zijn daarom scherp.
Felle kritiek op de aanpak: ‘broddelwerk’
Voormalig huisarts en epidemioloog Dick Bijl noemt het rapport regelrecht broddelwerk. Hij vindt het methodologisch zwak om op basis van postcodegebieden en diagnosecodes bij huisartsen te concluderen dat turbines geen effect hebben op gezondheid. Zijn oordeel: zo’n conclusie kun je niet verantwoord trekken. Bijl, wetenschappelijk adviseur van het artsencollectief Wind Wiki, pleit voor degelijk onderzoek dat rekening houdt met individuele blootstelling, piekniveaus, laagfrequent geluid en de vraag of je met open ramen slaapt of niet.
‘Tunnelvisie’ bij bestuurders en gemiste risico’s voor gezondheid
Huisarts Anneke Bodde uit Denekamp spreekt van tunnelvisie bij beleidsmakers. Het lijkt soms alsof het vooral gaat om zoveel mogelijk windparken plaatsen, terwijl er ook studies zijn die laten zien dat langdurige geluidbelasting de kans op hart- en vaatziekten vergroot. Volgens haar krijgen vooral gunstige onderzoeken aandacht en verdwijnen kritische bevindingen in een la. Voor bewoners met klachten voelt dat als dweilen met de kraan open.
En nu? Luisteren, meten en slimmer beleid
De kloof is duidelijk: bewoners en artsen melden hardnekkige klachten, terwijl een groot onderzoek geen probleem vindt. Zolang die werelden langs elkaar heen praten, blijven mensen ’s nachts uitwijken naar een logeeradres of een geïmproviseerde geluidsarme hoek in huis. Artsen vragen om serieuzere aandacht: beter meten van geluid en trillingen, onderzoek naar slaapverstoring en mentale gezondheid, en beleid dat rekening houdt met afstand, slagschaduw en opgetelde hinder. Door serieuze klachten niet weg te wuiven maar te onderzoeken, kun je eerlijk bepalen wat een windpark een buurt oplevert — en wat het kost.