“Politiek is één grote show geworden,” zegt Johan, 48, terwijl hij zijn bril rechtduwt. Hij geeft les aan een hogeschool, is gek op maatschappij en geschiedenis, maar dit jaar blijft hij bewust thuis op verkiezingsdag. “Ik heb jarenlang trouw gestemd, meestal op de VVD, en wat heb ik ervoor teruggekregen? Ik merk er niks van. Het schiet gewoon niet op.”
Gedesillusioneerd in de politiek
Vroeger zat Johan fanatiek bovenop de politiek. Debatten kijken, partijprogramma’s doorploegen en studenten aansteken met betrokkenheid: hij deed het allemaal. Maar dat vuur is verdwenen. “Ik heb het twintig, dertig jaar geprobeerd te vertrouwen. En wat is er veranderd? Niks. De problemen zijn alleen maar groter geworden.”
Hij ratelt ze op als iemand die het allemaal bijhoudt: “Meer immigratie, minder betaalbare huizen, hogere belastingen, duurdere zorg, duurdere boodschappen. Wie er ook in Den Haag zit, de koers blijft hetzelfde. Dan denk je toch: waar stemmen we dan eigenlijk voor?”
“Iedereen speelt een rol”
Wat hem het meest frustreert, is hoe politici zich voordoen. “Het voelt als een opgevoerd stuk. Ze zeggen wat je wilt horen, maken ruzie voor de camera en lachen daarna samen in de wandelgangen. Ze praten uren over problemen, maar lossen niks op. En jij als gewone burger? Jij kijkt toe en betaalt.”
Voor hem is de Tweede Kamer een podium waar woorden zwaarder wegen dan daden. “Er is altijd wel weer een nieuw plan, een commissie of een overlegclubje. Maar echte besluiten die het leven van gewone mensen verbeteren, blijven uit. Ondertussen stijgen de energierekening, de huur en de zorgpremie.”
Europa trekt toch aan de touwtjes
Volgens Johan zit er nog iets diepers onder: Nederland heeft volgens hem nog maar weinig zelf het stuur in handen. “Je kunt hier stemmen wat je wilt, uiteindelijk beslist Brussel. Europees recht gaat boven nationaal recht. Dus zelfs als de meerderheid hier iets wil, strandt het vaak op Europese regels.”
Dat machteloze gevoel weegt zwaar. “We doen alsof we een democratie zijn, maar we zijn een soort provincie van de Europese Unie geworden. Over grenzen, landbouw, energie en migratie hebben we nauwelijks nog grip. Wees dan eerlijk: stemmen is vooral symboliek.”
Steeds meer mensen stemmen niet
Johan is daarin lang niet alleen. De groep die niet meer stemt of blanco stemt, groeit. Vooral kiezers die zich niet meer vertegenwoordigd voelen, haken af. “Het is niet dat het me niks kan schelen,” benadrukt Johan. “Ik geef nog altijd les over burgerschap en democratie. Ik geloof alleen niet meer dat het iets uithaalt. We draaien in rondjes.”
Hunkeren naar echte verandering
Toch hoor je ook iets van verdriet in zijn stem. “Ik ben opgegroeid in een tijd dat politiek nog over idealen ging. Over visie. Nu draait alles om beeldvorming en peilingen. Iedereen holt achter de waan van de dag aan. Van lange termijn is nauwelijks sprake.”
Hij wil politici die echt luisteren naar mensen, durven zeggen waar het misgaat en beleid maken dat niet alleen mooi klinkt, maar ook werkt. “Maar zulke leiders zie je nog maar zelden. En zolang dat niet verandert, blijf ik thuis.”
Wat vind jij?
Heeft Johan een punt dat stemmen weinig zin heeft, omdat er toch weinig verandert? Of is juist nu stemmen belangrijker dan ooit om verandering af te dwingen?
Feit blijft dat mensen zoals Johan – hoogopgeleid, politiek geïnteresseerd, maar teleurgesteld – steeds vaker afhaken. Misschien zegt dat wel meer over de staat van onze democratie dan over hun motivatie.
Johan zucht, leunt achterover en zegt:
“Ik stem al 30 jaar. Elke keer krijg ik er regels en belastingen bij en lever ik invloed in. Vertel me nog eens wat daar precies democratisch aan is.”